Związek Polskich Artystów Lutników (ZPAL), zrzeszający obecnie ponad stu członków zajmujących się profesjonalnie lutnictwem, został założony w 1954 r. pod nazwą Stowarzyszenie Polskich Artystów Lutników. W 1981 r. nazwę zmieniono na Związek Polskich Artystów Lutników.
Na liście założycieli obok lutników znalazły się nazwiska wybitnych twórców polskiej kultury skrzypkowie: Irena Dubiska, Eugenia Umińska, Wanda Wiłkomirska, Tadeusz Wroński, kompozytorzy: Andrzej Panufnik, Zbigniew Wiszniewski, Kazimierz Sikorski oraz Bogdan Marconi – malarz, grafik, autorytet w zakresie konserwacji dzieł sztuki, muzyk, Zdzisław Szulc – założyciel Muzeum Instrumentów Muzycznych w Poznaniu. To dzięki ich inicjatywie i staraniom utworzono organizację, której głównym zadaniem były działania na rzecz odrodzenia i rozwoju polskiej sztuki lutniczej. To oni określili cele naszej organizacji i kierowali działalnością Związku. Dzięki nim kilkunastu lutników – amatorów z lat 50-tych XX wieku – zastąpiła obecnie ponad stu osobowa grupa działających zawodowo, profesjonalnych lutników, członków ZPAL.
Od chwili powstania ZPAL organizuje ogólnopolskie i międzynarodowe sympozja, seminaria, kursy. Służy pomocą swoim członkom w sprawach zawodowych i bytowych. Współpracuje z zagranicznymi organizacjami lutniczymi w zakresie wymiany informacji i doświadczeń zawodowych, organizuje udział członków w międzynarodowych konkursach lutniczych.
Z inicjatywy Związku została utworzona w naszym kraju baza do kształcenia młodych adeptów lutnictwa. Obecnie w Polsce funkcjonują dwie szkoły średnie, które w programach mają naukę lutnictwa: Zespół Szkół Plastycznych im. A. Kenara w Zakopanem oraz Poznańska Ogólnokształcąca Szkoła Muzyczna im. M. Karłowicza w Poznaniu. Absolwenci tych szkól mogą kontynuować naukę lutnictwa w Akademii Muzycznej im. I.J. Paderewskiego w Poznaniu. Od wielu lat w uczelni tej prowadzone są badania z zakresu historii i teorii sztuki lutniczej oraz akustyki lutniczej.
W siedzibie ZPAL utworzono specjalistyczną bibliotekę, w której zbiorach znalazły się najcenniejsze światowe publikacje z dziedziny lutnictwa. Korzystać z niej mogą nie tylko lutnicy, ale także muzykolodzy, pedagodzy i studenci szkół muzycznych.
Od 1961 roku ZPAL prowadzi Kolekcję Instrumentów Lutniczych, powołaną przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Obecnie w jej zbiorach znajduje się ok. 300 mistrzowskich instrumentów lutniczych i smyczków., w tym również kilkadziesiąt skrzypiec dziecięcych (1/4, 1/2, 3/4). Zbiory z Kolekcji udostępniane są muzykom, studentom i uczniom szkół muzycznych.
Związek jest współorganizatorem – organizowanych od 1957 r. przez Towarzystwo Muzyczne im. H. Wieniawskiego w Poznaniu – Międzynarodowych Konkursów Lutniczych im. H. Wieniawskiego oraz Ogólnopolskich Konkursów Lutniczych im. W. Kamińskiego w Poznaniu.
Współczesne polskie lutnictwo ma już ustaloną pozycję w świecie. Zawdzięcza to sukcesom poszczególnych twórców odnoszonym na wielu międzynarodowych konkursach i wystawach, m.in.: im. A. Stradivariusa w Cremonie, im. P. Czajkowskiego w Moskwie, im. H. Wieniawskiego w Poznaniu i wielu innych (Mittenwald, Praga, Sofia, Nachod, Dolny Kubin). W sukcesach tych ma też swój udział ponad sześćdziesięcioletnia działalność ZPAL.